Zoek je een energie-efficiënte, toekomstgerichte verwarmingsoplossing, controleer dan zeker of het plaatsen van een warmtepomp geen mogelijkheid is.

Soorten

Eigenlijk heb je al een kleine warmtepomp in huis: uw koelkast. Die haalt warmte uit een koude plaats (de koelkast) en geeft die af aan een warme plaats (de achterkant van de koelkast). Een warmtepomp doet dat ook: ze heeft geen hitte nodig, maar maakt gebruik van de aanwezige omgevingswarmte uit de bodem, het grondwater of de lucht.

Er bestaan in hoofdzaak drie soorten warmtepompen met onderlinge varianten.

• Lucht-waterwarmtepompen en bodem-waterwarmtepompen
• Hybride warmtepompen
• Lucht-lucht warmtepompen

De eerste twee varianten zijn volledig elektrisch en verwarmen zowel het water uit de kraan als het water voor woningverwarming via radiatoren, ventiloconvectoren (verspreiding van koude of warme lucht via ventilator), vloer en/of -muurverwarming. Aan de warmtepomp wordt een boiler gekoppeld of je kan ook een warmtepompboiler aanschaffen (voordeel: de warmtepomp moet dan enkel in het stookseizoen aanstaan).

De hybride variant werkt samen met de cv-ketel (op gas of stookolie) en is daarmee niet volledig elektrisch. Deze zorgt alleen voor woningverwarming, de cv-ketel verwarmt dan het kraanwater en is een mogelijke oplossing voor nog niet goed geïsoleerde woningen.

Tot slot bestaan er ook nog lucht-lucht warmtepompen. Deze gebruiken de warmte van de buitenlucht om binnen te verwarmen en kunnen ook voor koeling zorgen. Ze zijn geschikt voor kleine en goed geïsoleerde woningen, maar niet op vloerverwarming en radiatoren aan te sluiten. Behalve woningverwarming kunnen ze ook zorgen voor de productie van sanitair warm water.

De meeste nieuwe toestellen werken trouwens ook als airco, ze kunnen zowel verwarmen als koelen.

Plaatsing van een warmtepomp

Aan de plaatsing van een warmtepomp zijn enkele aandachtspunten verbonden.

Om technische redenen moet de warmtepomp zo dicht mogelijk bij de toestellen geplaatst worden op een locatie met vrije luchtstroom en eventueel de mogelijkheid om te boren. Warmtepompen in of aan de woning en zeker deze voor individuele woningen zijn vaak vrijgesteld van de omgevingsvergunningsplicht (voor stedenbouwkundige handelingen en voor de exploitatie), alleenstaande warmtepompen of warmtepompen voor meerdere of grotere woningen (met name deze met een vermogen van meer dan 5 kW) zijn soms meldings- of vergunningsplichtig of zelfs verboden. Mogelijk zijn er ook stedenbouwkundige of verkavelingsvoorschriften, zodat je bij twijfel best de gemeente contacteert.

Geluid

Het buitendeel van een warmtepomp maakt - net als bijvoorbeeld een airco - geluid. Het betreft een laag, brommend gezoem dat de ene nauwelijks waarneemt, terwijl het iemand anders stoort of er gek van wordt. Geluidservaring is subjectief. Geluidsproductie is daarentegen wel meetbaar. Op Vlaams niveau zijn er enkel geluidsvoorwaarden voor ingedeelde inrichtingen (zeg maar warmtepompen van meer dan 5 kW), welke bijvoorbeeld geluidsniveaus van 45 (overdag) of 40 decibel (’s nachts) hanteren, weliswaar verschillend naargelang de planologische bestemming.

De wet

De gemeentelijke politieverordeningen verwijst in artikel 102 naar de regels van de kunst voor de plaatsing en het verbod om de overlast af te wentelen op de buren. Laat de plaatsing gebeuren door een vakman, die werkt volgens de code van goede praktijk.

In woongebied is de plaatsing in de open lucht van de buitenunit met ventilatoren van een airconditioning, warmtepomp of koelgroep verboden, tenzij voldaan is aan de code van goede praktijk en aan minstens een van de volgende voorwaarden is voldaan:

• de buitenunit wordt geplaatst op minimum 5 meter van de dichtst bijgelegen woning
• het in open lucht gemeten geluidsniveau ter hoogte van de buitenunit bedraagt maximum 40 dB(A)Laeq 30min.

Tot slot bevat ook het Burgerlijk Wetboek bepalingen rond burenhinder en nachtrumoer.

Bij het plaatsen van de warmtepomp dien je specifiek rekening te houden met het volgende:

• Het geluidsniveau van een warmtepomp moet binnen de wettelijk vastgestelde limieten blijven om geen overlast te veroorzaken voor de buren.
• Het is belangrijk om de plaatsing van de warmtepomp zorgvuldig te overwegen en te voorkomen dat deze direct gericht is naar de buren.
• Het is verstandig om te overleggen met de buren om ervoor te zorgen dat zij geen bezwaar hebben tegen de plaatsing van de warmtepomp.

Conclusie

De conclusie is duidelijk: warmtepompen kunnen een interessante investering zijn, maar vermijdt geluidsoverdracht naar de buren toe. Geluidscomfort verdient de nodige aandacht, niet enkel voor jou, maar ook voor de buren. Jij wordt toch ook niet graag wakker gehouden door aanhoudend gebrom?

Zoek je meer info: check zeker de brochure van het Departement Omgeving op https://omgeving.vlaanderen.be/nl/omgevingsaspecten-bij-warmtepompen-aircos.

Geschiktheid van bestaande woningen voor warmtepomp

Een geschikte woning voor een warmtepomp heeft een goede isolatie en er zijn verwarmingselementen aanwezig die bij lage temperatuur veel warmte kunnen afgeven, zoals vloerverwarming, aangepaste radiatoren, ventiloconvectoren of muurverwarming.
Een BEN-woning (van na 2021) is sowieso geschikt voor een warmtepomp (= woningen met A of A+ label of dus E-peil lager dan 30).

Bij oudere woningen geldt dat deze goed geïsoleerd moeten zijn. In het geval van een hybride warmtepomp zijn spouw-, vloer- en dakisolatie en HR++-glas aan te raden. De meeste huizen gebouwd na 1995, komen in aanmerking (energielabel B, 2015: E 80).

Tip

Twijfel je: doe de 50-gradentest: stel de aanvoertemperatuur van het water van de cv-ketel in op 50 graden in plaats van de vaak gebruikelijke 70 tot 80 graden; dit is de temperatuur waarmee een warmtepomp ook werkt. Wordt het huis nog steeds warm genoeg bij 50 graden, dan kan er meestal overgestapt worden naar een warmtepomp.